Bài viết này dựa trên nhận định của Omar Al-Ubaydli- nhà nghiên cứu kinh tế tại Derasat, Bahrain

Trước khi đi vào phân tích hiện tượng trên, chúng ta cần tìm hiểu lý do tại sao mọi người luôn hướng đến mục tiêu kiếm tiền nhanh trong khoảng thời gian ngắn mà không muốn tốn nhiều công sức. Có thể thấy, đa phần những người đánh bạc thường mất tiền nhưng luôn có một tỷ lệ phần trăm nhất định thắng lớn, ăn đậm. Tuy nhiên con số này thường rất nhỏ, tương đương với những người đạt giải khi chơi xổ số. Trong thời buổi công nghệ thông tin ngày càng phát triển như hiện nay, đây là những “tấm gương” vụt sáng với số tiền có thể lên tới hàng tỷ đồng chỉ sau một đêm.

Con đường cờ bạc (hay đầu tư) là cách nhanh nhất để kiếm được khoản tiền lớn và đơn giản so với việc trở thành một doanh nhân thành công. Các triệu phú khi mới khởi nghiệp thường phải làm việc trong nhiều giờ và hay bị căng thẳng trầm trọng. Hầu hết chúng ta khó có thể chấp nhận các điều kiện như vậy, ngoại trừ những người có bản lĩnh và tinh thần thép. Thay vào đó, chúng ta lựa chọn việc mua bán, đầu tư vào một loại tài sản vào đúng thời điểm để kiếm lời từ thị trường. Cách này nghe có vẻ đơn giản và dễ thực hiện nhưng thực tế còn khó hơn cả thắng xổ số.

Vậy tại sao người ta lại có thể kiếm tiền từ chứng khoán và các thị trường tài chính khác?

Để trả lời câu hỏi này, trước hết ta phải hiểu được mục đích thực sự của các thị trường tài chính. Theo đó, con người là những chủ thể có giá trị “ròng” và nhà đầu tư (hay tổ chức) là những tài sản tài chính mang tính thương mại. Cụ thể như sau:

+ Thứ nhất, về cách để kiểm soát rủi ro. Bill Gates giàu có từ các cổ phiếu của Microsoft mà ông sở hữu, nhưng nếu Microsoft đổ vỡ, khối tài sản khổng lồ của ông cũng có kết cục tương tự. Do đó, Bil Gates cần phải bán bớt cổ phiếu. Thực tế cũng ghi nhận trường hợp của Elon Musk, người từng bán lượng lớn cổ phiếu Tesla cho Bill Gates. Hành động này giúp cả hai bên đều thu được lợi nhuận, đồng thời giảm thiểu tối đa nguy cơ rủi ro.

+ Thứ hai, ở cách để học về các giá trị cơ bản của tài sản. Ví dụ khi giao dịch chứng khoán, bằng cách quan sát người ta giao dịch với các mức giá khác nhau, tôi dần nắm được thông tin về giá trị thực sự, mang tính lâu dài của tài sản. Hầu hết các thị trường đều cung cấp những thông tin liên quan (chủ yếu xuất hiện trên các diễn đàn thương nhân). Vì vậy, thực hiện giao dịch vô tình đưa những thông tin cần thiết ra thị trường để người khác có thể hưởng lợi. Do đó, chỉ cần suy nghĩ về hành động như thể bạn đang ở một cửa hàng trang sức: bạn hỏi về giá cả, bạn xem những người khác mặc cả và bạn kiểm tra hàng hóa trước khi quyết định sẽ mua gì.

Ngoài hai chức năng này, kết quả của các giao dịch tài sản về cơ bản không có giá trị tích lũy, nghĩa là nếu tôi kiếm được nhiều tiền thì ai đó sẽ mất rất nhiều tiền. Tương tự như vậy, người ta không thể làm giàu một cách nhanh chóng từ các khoản đầu tư. Thị trường tài chính không thể tự nhiên tạo ra tài sản; chúng tồn tại để giúp mọi người đa dạng hóa danh mục đầu tư và tìm hiểu thêm về các tài sản mới.

Vậy làm thế nào để bạn đảm bảo rằng bạn nằm trong số những người làm giàu nhanh chóng, chứ không phải nhóm “mất rất nhiều tiền”? Đáng tiếc là, không có cách nào đảm bảo rằng bạn sẽ nằm trong nhóm thiểu số những người làm giàu nhanh chóng, trừ khi bạn sẵn sàng phạm pháp bằng cách làm nội gián hoặc lừa đảo người khác hoặc bạn phải thực sự rất may mắn.

Nhưng bạn lại nhìn xung quanh. Bạn bè của bạn đầu tư vào căn chung cư và giờ đây giá trị của nó tăng gấp 3 lần. Hay người mua Bitcoin vào đầu năm 2016 bây giờ đã là một triệu phú? Vâng, họ là những người rất may mắn. Bên cạnh đó, bạn chỉ nghe về những khoản đầu tư thành công của họ mà không biết gì về những khoản thua lỗ trước đó. Hiện tượng này cũng giống như việc up ảnh trên Instagram. Người ta chỉ nhìn thấy hình ảnh của đĩa thức ăn ngon mà không biết trước đó có bao nhiêu đĩa bị bỏ vào sọt rác.

Không chỉ xuất hiện khi bạn đặt bút kí vào một khoản đầu tư, yếu tố may mắn còn phải luôn ở bên bạn, giúp bạn tránh được những rủi ro lâu dài. Rất nhiều kẻ xấu đang làm giàu bằng cách lừa đảo các nhà đầu tư “chân ướt chân ráo” bước vào thị trường. Không ít nhà đầu tư vì chạy theo lợi tức, muốn nhanh chóng làm giàu mà phải chia tay với khoản tiết kiệm cả đời của mình. Đây cũng là một trong những lý do mà gần đây Facebook đã thực thi quy định cấm quảng cáo Bitcoin.

Làm thế nào để bạn tránh được tình trạng này?

Hãy thừa nhận rằng việc làm giàu nhanh chóng không phải là một lựa chọn khả thi đối với người bình thường. Khi một nhà tư vấn tài chính đích thực chia sẻ kinh nghiệm, bài phát biểu khai mạc của họ có lẽ sẽ đề cập về cách lập kế hoạch đầu tư an toàn cho tương lai, tương ứng với tỷ lợi tức hàng năm chỉ khoảng 5%. Con số này không thể hiện họ thiếu kiến thức hay muốn lừa đảo mà họ chỉ đang cố cảnh báo bạn: đừng mơ ước làm giàu quá nhanh từ những khoản đầu tư.